اختلالات روانی
اختلالات روانی به چه معناست :
اصطلاح اختلال روانشناختی گاهاً برای اشاره به مواردی که به عنوان اختلالات روانی شناخته می شوند، به کار می رود. از نظر روانشناسان و روانپزشکان اختلالات روانی الگو هایی از علائم رفتاری یا روانی هستند که جنبه های مختلف زندگی را تحت تأثیر قرار می دهند. این اختلالات روانی منجر به ایجاد پریشانی (دیسترس) در شخص دارای این علائم می شوند.
انواع اختلالات روانی :
1. اختلالات تکوین عصبی :
اختلالات تکوین عصبی از جمله مواردی هستند که به طور معمول در دوران نوزادی، کودکی یا بزرگسالی تشخیص داده می شوند که شامل موارد زیر هستند :
1. کم توانی ذهنی
این اختلال که گاها تحت عنوان اختلال تکوینی ذهنی از آن یاد می شود، قبلا به عنوان عقب ماندگی ذهنی مطرح می شد. این نوع اختلال رشد از پیش از 18 سالگی آغاز می شود و با نقص عملکرد های ذهنی و رفتار های متناسب با آن ها مشخص می شود.
محدودیت های عملکرد ذهنی اغلب با کمک تست های ضریب هوشی مشخص می شوند و ضریب هوشی پایین تر از 70 اغلب نشانگر وجود محدودیت است.
2. تأخیر کلی رشد
این تشخیص درمورد نا توانایی های رشدی کودکان زیر 5 سال سن صدق می کند. این تأخیر ها مربوط به مهارت های شناختی، عملکرد اجتماعی، گفتاری، زبانی و حرکتی است.
این موضوع عموماً به عنوان تشخیص موقت برای کودکانی مطرح می شود که هنوز خردسال اند و آزمون های IQ آن ها استاندارد است.
3. اختلالات ارتباطی
این اختلالات مواردی هستند که توانایی عملکرد، درک یا تشخیص زبان و گفتار را تحت تأثیر قرار می دهند. چهار نوع مختلف از اختلالات ارتباطی را شامل می شود: اختلال زبان، اختلال صدای گفتار، اختلال فصاحت گفتار (لکنت زبان) و اختلال ارتباط اجتماعی(عملی).
2. اختلال دو قطبی و اختلالات مرتبط :
تشخیص اختلال دو قطبی با وجود تغییر در خلق و خو و همچنین تغییر در فعالیت و سطح انرژی صورت می گیرد. این اختلال اغلب شامل تغییرات احساسی بین حالت های سرخوشی و دوره های افسردگی است.
1. شیدایی
این حالت با دوره مشخصی از حالات سرخوشی، خوشحالی و تحریک پذیری و افزایش فعالیت و انرژی خود را نشان می دهد. گاهی اوقات این دوره های شیدایی با احساس پریشانی، تحریک پذیری و اعتماد به نفس بیش از حد مشخص می شوند.
2. دوره های افسردگی
این دوره ها با احساس افسردگی یا بد خلقی همراه با عدم علاقه به انجام کار ها قابل تشخیص اند و ممکن است احساس گناه، خستگی و عصبانیت را نیز دربر گیرند. افراد مبتلا به اختلال دوقطبی در طول دوره افسردگی ممکن است علاقه خود را نسبت به انجام فعالیت هایی که پیش از این از آن ها لذت می بردند از دست بدهند.
3. اختلالات اضطرابی :
اختلالات اضطرابی مواردی هستند که با ترس بیش از حد و مداوم، نگرانی، اضطراب و اختلالات رفتاری مرتبط با آن تشخیص داده می شوند.
1. اختلال اضطراب فراگیر (GAD)
این اختلال با نگرانی بیش از حد در مورد وقایع روزمره مشخص می شود. در حالی که برخی از استرس و نگرانی ها یک جزء معمول و حتی شایع زندگی بشمار می روند، GAD نگرانی است که آنقدر زیاد است که سلامت و عملکرد فرد را با اختلال روبرو می کند.
2. آگورافوبیا (ترس از مکان های شلوغ)
این وضعیت با ترس از طیف وسیعی از مکان های عمومی خود را نشان می دهد. افرادی که این اختلال را تجربه می کنند اغلب می ترسند که در شرایطی که امکان فرار دشوار است، دچار وحشت زدگی یا حمله پانیک شوند.
به دلیل این ترس، افراد مبتلا به آگورافوبیا اغلب از موقعیت هایی که ممکن است منجر به تحریک حمله پانیک شوند، دوری می کنند.
3. اختلال اضطراب جدایی
این وضعیت نوعی اختلال اضطراب است که شامل ترس یا اضطراب بیش از حد ناشی از جدا شدن از شخصیت های دلبسته (مورد علاقه) می شود. افراد اغلب با ایده اضطراب جدایی آشنا هستند چرا که این ترس به جدا شدن کودکان از پدر و مادرشان بر می گردد، با این حال بچه های بزرگ تر و بزرگسالان نیز ممکن است آن را تجربه کنند.
تشخیص ابتلا به اختلال اضطراب جدایی در زمانی که شدت بیش از حد علائم منجر به بروز اختلال در فعالیت های طبیعی شود، گذاشته می شود.
4. اختلالات مربوط به استرس :
ضربه روانی و اختلالات ناشی از عوامل استرس زا قرار گیری در معرض یک واقعه استرس زا یا آسیب زا را شامل می شوند.
1. اختلال استرس حاد
اختلال استرس حاد با وجود اضطراب شدید تا یک ماه پس از مواجهه با حادثه منجر به حادثه، خود را نشان می دهد. فجایع طبیعی، جنگ، تصادف و شاهد مرگ بودن از جمله نمونه های حوادث ناگوار هستند.
در نتیجه ی این اختلال، فرد ممکن است علائم گسستی چون حس تغییر واقعیت، ناتوانی در به خاطر آوردن جنبه های مهم رویداد، و فلاشبک (گذشته نمایی) های واضح چنان که گویی این رویداد در حال تکرار است، را تجربه کند.
2. اختلال دلبستگی واکنشی
اختلال دلبستگی واکنشی می تواند در نتیجه عدم ایجاد روابط و دلبستگی های سالم کودکان با مراقبان بزرگسال در طی چند سال اول کودکی ایجاد شود. علائم این اختلال عبارت است از فاصله گرفتن از مراقبین بزرگسال و اختلالات اجتماعی و عاطفی که ناشی از الگو های مراقبت و بی توجهی نادرست هستند.
5- اختلالات گسستگی :
اختلالات گسستگی اختلالات روانشناختی هستند که منجر به گسست یا وقفه در جنبه های آگاهی، از جمله هویت و حافظه می شود.
1. آمنزیای گسسته (فراموشی تجزیه ای)
این اختلال شامل از دست دادن موقتی حافظه در نتیجه گسستگی است. در بسیاری از موارد، این از دست دادن حافظه که ممکن است تنها برای دوره ای کوتاه یا سال های طولانی ادامه یابد، نتیجه برخی از آسیب های روانی است.
فراموشی تجزیه ای بسیار فراتر از فراموشی ساده است.
2. اختلال شخص زدایی – واقعیت زدایی
اختلال شخص زدایی – واقعیت زدایی با تجربه حس بیرون بودن از بدن خود (شخص زدایی) و جدا شدن از واقعیت (واقعیت زدایی) مشخص می شود. افراد مبتلا به این اختلال غالباً حس غیر واقعی بودن و عدم ارتباط غیر ارادی از خاطرات، احساسات و آگاهی خود را دارند.
6. اختلالات روان تنی :
این دسته از اختلالات که پیش از این با عنوان اختلالات سوماتوفرم از آن ها یاد می شد، در حال حاضر به عنوان علائم جسمی و اختلالات مرتبط شناخته می شوند.
1. اختلال علائم جسمانی
اختلال علائم جسمانی شامل درگیری ذهنی با علایم فیزیکی است که انجام فعالیت های طبیعی و معمول را دشوار می سازد. این درگیری ذهنی با علائم، منجر به پریشانی عاطفی و مشکل در کنار آمدن با زندگی روزمره می شود.
نکته حائز اهمیت این است که علائم جسمی نشانگر تشدید درد جسمی، خستگی یا سایر علائم در فرد نیستند.
2. اختلال اضطراب بیماری
اختلال اضطراب بیماری با نگرانی بیش از حد در مورد داشتن یک وضعیت پزشکی تشخیص داده نشده خود را نشان می دهد. افرادی که از این اختلال روانی رنج می برند، نگرانی بیش از حدی در مورد عملکرد و حس بدن خود دارند و باور دارند که به یک بیماری جدی مبتلا هستند و یا به آن مبتلا خواهند شد و به نتیجه منفی تست های پزشکی اطمینان ندارند.
3. اختلال تبدیلی
اختلال تبدیلی شامل تجربه علائم حرکتی یا حسی است که توجیه عصبی یا پزشکی متناسبی ندارند. در بسیاری از موارد، این اختلال بدنبال یک آسیب جسمی واقعی یا استرس زا که منجر به یک واکنش روانی و عاطفی می شود، روی می دهد.
7. اختلالات تغذیه ای :
اختلالات تغذیه ای با نگرانی های وسواسی در مورد وزن و الگو های تغذیه ای مخرب که دارای تأثیر منفی بر سلامت روح و جسم هستند، خود را نشان می دهند.
1. بی اشتهایی عصبی
بی اشتهایی عصبی با مصرف محدود مواد غذایی مشخص می شود و منجر به کاهش وزن و وزن بسیار پایین بدن می شود. افراد مبتلا به این اختلال دچار نگرانی و ترس از افزایش وزن و همچنین تصور اشتباه از ظاهر و رفتار خود هستند.
2. پر اشتهایی عصبی
پر اشتهایی عصبی شامل مصرف بیش از حد و سپس اقدامات شدید برای جبران این زیاده روی است. این رفتار های جبرانی ممکن است شامل تحریک عمدی استفراغ، سوء مصرف ملین یا دارو های دیورتیک و ورزش بیش از حد باشد.
3. اختلال نُشخوار
اختلال نشخوار با بالا آوردن مواد غذایی که قبلاً جویده یا بلع شده به منظور بیرون ریختن یا بلع مجدد آن تشخیص داده می شود. بیشتر مبتلایان به این اختلال کودکان یا بزرگسالانی هستند که دارای تاخیر رشد یا ناتوانی ذهنی نیز می باشند.
8. اختلالات خواب :
اختلالات خواب شامل وقفه هایی در الگو های خواب هستند که منجر به پریشانی و تأثیر بر عملکرد روز می شوند.
1. اختلال بی خوابی
اختلال بی خوابی شامل نا توانی در خوابیدن به میزان کافی است. اگرچه همه افراد تا حدی مشکلات خواب و اختلال در خواب را تجربه کرده اند، اما زمانی که بی خوابی با پریشانی یا اختلال قابل توجهی در طول زمان همراه باشد، یک اختلال محسوب می شود.
2. اختلال پرخوابی
اختلال پرخوابی با خواب آلودگی بیش از حد، ضمن داشتن خواب کافی مشخص می شود. افراد مبتلا به این بیماری ممکن است در طول روز در زمان های نامناسب، مانند زمان کار و مدرسه، بخوابند.
3. اختلالات خواب مربوط به تنفس
اختلالات خواب مربوط به تنفس مواردی هستند که ناهنجاری های تنفسی مانند آپنه خواب است که ممکن است در طول خواب روی دهد را دربر می گیرند.
9. اختلالات مرتبط با مصرف مواد :
اختلالات مرتبط با مواد، مواردی هستند که مصرف و سوء مصرف مواد مختلف مانند کوکائین، متامفتامین، تریاک و الکل را شامل میشوند. این اختلالات ممکن است بیماری های ناشی از مواد مانند مسمومیت، ترک، بروز جنون، اضطراب و هذیان را در بر گیرد.
- اختلالات ناشی از الکل شامل مصرف الکل، که پر مصرف ترین ماده در ایالات متحده بشمار می آید.
- اختلالات ناشی از مصرف حشیش، علائمی از قبیل استعمال بیش از حد، احساس نا توانی در قطع مصرف دارو و ادامه دادن مصرف با وجود عوارض جانبی در زندگی فرد، ایجاد می کند.
- اختلالات مصرف استنشاقی شامل استنشاق دود موادی مانند رنگ یا حلال است. همانند سایر اختلالات مربوط به مواد، افراد مبتلا به این بیماری نسبت به ماده ولع دارند و کنترل یا توقف در این رفتار را دشوار می بینند.
- اختلال مصرف مواد محرک شامل استفاده از محرک هایی مانند متآمفتامین، آمفتامین و کوکائین است.
10. اختلالات افسردگی :
اختلالات افسردگی نوعی اختلال خلقی است که وضعیت های متعددی را در بر می گیرد. همه این وضعیت ها با وجود حالات غم، پوچی یا تحریک پذیر همراه با علائم جسمی و شناختی مشخص می شوند.
1. اختلال بی نظمی خلقی اخلال گر
یک اختلال مربوط به دوران کودکی است که با عصبانیت و تحریک پذیری شدید خود را نشان می دهد. کودکان مبتلا به این اختلال طغیان های مکرر و شدید به نمایش می گذارند.
2. اختلال افسردگی عمده (اختلال افسردگی ماژور)
اختلالی است که با کاهش علاقه به کار و حالت افسردگی همراه است و منجر به اختلالات قابل توجهی در نحوه عملکرد یک فرد می شود.
3. اختلال افسردگی مداوم (دیستمی)
این اختلال، نوعی افسردگی مزمن و مداوم است که با دیگر علائم افسردگی که ضمن خفیف بودن ماندگاری بیشتری دارند، مشخص می شود. مطرح کردن تشخیص مبنی بر این اختلال مستلزم حس افسردگی در بیشتر روز ها به مدت حداقل دو سال است.
4. اختلال دیسفوریای پیش از قاعدگی
این وضعیت نوعی سندرم پیش از قاعدگی (PMS) است که با افسردگی، تحریک پذیری و اضطراب قابل توجهی که یک یا دو هفته قبل از شروع قاعدگی آغاز می شود، خود را نشان می دهد. معمولاً علائم چند روز پس از عدت ماهیانه خانم از بین می روند.
5. اختلال افسردگی ناشی از مواد/ دارو
این شرایط زمانی روی می دهد که فرد در زمان مصرف الکل یا مواد دیگر یا هنگام ترک یک ماده، علائم یک نوع اختلال افسردگی را تجربه کند.
11. اختلال هاي ایذایی :
اختلالات کنترل تکانه ای، مواردی هستند که با ناتوانی در کنترل احساسات و رفتار ها همراه اند و منجر به آسیب به خود یا دیگران می شوند.
1. پایرومانیا (جنون آتش افروزی)
پایرومانیا به معنی شیفتگی به آتش است و با اقدام به آتش سوزی، فرد و اطرافیان را به خطر می اندازد. افرادی که با پیرومنیا دست و پنجه نرم می کنند بیش از یک بار آتش سوزی براه انداخته اند. آنها همچنین پیش از آتش سوزی با تنش و تحریک عاطفی روبرو می شوند.
2. اختلال انفجاری متناوب
اختلال انفجاری متناوب با بروز ناگهانی عصبانیت و خشونتی که فراتر از وضعیت پیش آمده است، مشخص می شود. افراد مبتلا به این اختلال ممکن است در واکنش به ناراحتی های روزمره یا نا امیدی ها، با انفجار خشم و عصبانیت روبرو شوند.
3. اختلال سلوک
اختلال سلوک شرایطی است که در کودکان و نوجوانان زیر 18 سالی که مرتباً معیار های اجتماعی و حقوق دیگران را نقض می کنند، تشخیص داده می شود. کودکان مبتلا به این اختلال نسبت به مردم و حیوانات خشن هستند، اموال را نابود کرده و دزدی می کنند، افراد را فریب می دهند و سایر قوانین و مقررات را نقض می کنند.
4. کلپتومنیا (جنون دزدی)
کلپتومانیا به معنی ناتوانی در کنترل تمایل برای دزدی است. افراد مبتلا به کلپتومانیا اغلب چیز هایی را می دزدند که واقعا به آن ها نیاز ندارند و یا هیچ گونه ارزش مالی واقعی ندارند.
12. اختلالات عصب شناختی :
اختلالات عصب شناختی با وجود نقص در عملکرد شناختی خود را نشان می دهد.
1. دلیریوم (روانآشفتگی)
دلیریوم اختلالی است که از آن تحت عنوان حالت پريشی حاد نیز یاد می شود. این اختلال در مدت زمان کوتاهی – معمولاً چند ساعت یا چند روز – بروز می کند و با بروز اختلال در توجه و آگاهی خود را نشان می دهد.
2. اختلالات عصب شناختی
اولین ویژگی اختلالات عصب شناختی ماژور و مینور، کاهش شناخت اکتسابی در یک یا چند زمینه از جمله حافظه، توجه، زبان، یادگیری و ادراک است. این اختلالات شناختی می تواند به دلیل وضعیت های پزشکی نظیر بیماری آلزایمر، عفونت HIV، بیماری پارکینسون، مصرف مواد و دارو ها، بیماری عروقی و سایر موارد روی دهند.
12. اختلالات وسواسی- جبری :
اختلال وسواسی- جبری بیانگر این است که برای تشخیص اختلال وسواسی- جبری، فرد باید وسواس، اجبار یا هر دو را تجربه کند.
- اختلال خود زشت انگاری
- اختلال احتکار
- تریکوتیلومانیا (اختلال کندن مو)
- اختلال کندن پوست
- اختلال وسواسی-جبری و اختلالات مرتبط ناشی از مواد / دارو
- اختلال وسواسی-جبری واختلالات مرتبط ناشی از وضعیت های پزشکی دیگر
درمان اختلالات روانی :
به گفته ی روانشناسان و روانپزشکان اختلالات روانی می تواند منجر به بروز اختلال در فعالیت های روزمره، ارتباطات، کار، مدرسه و سایر حوزه های مهم شود. به کمک تشخیص و درمان مناسب، افراد می توانند از علائم خود رهایی پیدا کرده و راه های مقابله مؤثر با اختلالات روانی را پیدا کنند.
درباره مدیریت
دکتر عباس شفیعی ، روان شناس ، متخصص مشاوره و طرحواره درمانگر
نوشتههای بیشتر از مدیریت
دیدگاهتان را بنویسید