وبلاگ

طرحواره وابستگی بی کفایتی

طرحواره ی وابستگی چیست ؟

 احساس می‌کنید در انجام کارهای شخصی خود توانایی لازم را نداری؟
 همیشه در تصمیم‌گیری‌ها دنبال نظرخواهی از دیگران هستی؟
آیا زندگی مستقل بدون حمایت دیگران برای شما سخت و ناراحت‌کننده است؟
آیا از تغییر شرایط و تجربه‌کردن موقعیت جدید، گریزان هستید و آشفته می‌شوید؟
 در دوران کودکی، والدینتان بیش از حد از شما حمایت کرده یا شما را رها کرده‌اند؟

افراد مبتلا به تله ی وابستگی / بی کفایتی :

آن‌ها حس می‌کنند باید برای انجام‌دادن مسئولیت‌هایشان مدام تلاش کنند. همه‌چیز را در اختیار دارند؛ اما احساس فقدان و ناکافی‌ بودن دارند. تصویری که از خودشان دارند، تصویر کودکی است که احساس می‌کند در دنیای بی‌کران قرار گرفته و برای پیداکردن مادرش شیون می‌کند. این افکار نشان‌دهندۀ ناکارآمدی فرد است و معمولاً با حس ترس و ناامیدی همراه است. آن‌ها به تصمیم‌ گیری‌ های خودشان اعتماد ندارند و این بی‌ اعتمادی یکی از ویژگی‌های اصلی این افراد محسوب می ‎شود. آن‌ها همیشه دودل و نامطمئن هستند.
همچنین، اغلب دنبال اشخاصی هستند که به آن‌ها وابسته شوند و مثل والدین به آن‌ها بگویند چه کار کنند؛ یعنی من بی‌ کفایت هستم و باید به دیگران وابسته شوم.
رفتار آن‌ها عبارت‌اند از : کمک‌گرفتن از دیگران برای تصمیم‌گیری، سؤال‌کردن دربارۀ کار جدید، ناتوانی در مدیریت مالی، خودداری از تنهایی سفرکردن، اجتناب از پذیرش مسئولیت‌های اضافی مثل ارتقای شغلی. آن‌ها از تغییر نگران می‌شوند؛ چون تصمیمات خود را باور ندارند و اعتمادبه‌نفسشان کم است و مجبورند به تصمیم خودشان اعتماد کنند. در موقعیت جدید و تغییر، باید کسی باشد که از او کمک بگیرند.
این جنبۀ منفی تلۀ وابستگی / بی کفایتی است که حتی وقتی امنیت دارند، احساس گرفتاری می‌کنند. افراد وابسته معمولاً این شرایط وابستگی را حفظ می‌کنند، حتی بدرفتاری، اطاعت محض و محرومیت را به جان می‌خرند تا شخص مدنظرشان را نزد خودشان نگه دارند و معمولاً جرئت ابراز خشم خود را ندارند؛ چون بیش از اندازه به افراد نزدیکشان نیاز دارند.
دائم اضطراب دارند و نگران‌اند که مبادا کارشان را به‌درستی انجام ندهند. تغییرات طبیعی زندگی به نظرشان سردرگم‌کننده می‌آید، حتی تغییرات مثبت، فارغ‌التحصیلی، ازدواج و هر مسئولیت جدی منجر به اضطرابشان می‌شود. البته در درون خود به خاطر وابستگی به دیگران ناراحت هستند؛ چون فکر می‌کنند که بی‌ لیاقت هستند.عزت نفس کم، حسی دردناک و جدایی‌ناپذیر در تلۀ وابستگی است.

نشانه‌های طرحواره وابستگی / بی کفایتی چیست؟

هر یک از طرحواره‌های زندگی با نشانه‌های خاصی شناخته می‌شوند و همین نشانه‌ها هستند که برای مثال طرحواره رهاشدگی را از طرحواره نقص و شرم و یا طرحواره اطاعت یا وابستگی / بی کفایتی و … متمایز می‌کنند. به طور کلی ویژگی افرادی را که با طرحواره وابستگی زندگی می‌کنند، در موارد زیر جای می‌دهند:

عدم توانایی در تصمیم‌گیری

اولین ویژگی فردی که با تله وابستگی روبه‌رو است، عدم توانایی در تصمیم‌گیری است. این افراد خودشان را برای تصمیم‌گیری در هر مقطع از زندگی آنچنان ناتوان می‌بینند که ترجیح می‌دهند افراد دیگری به جای آن‌ها تصمیم‌گیری کنند.

کمک خواستن دائمی از دیگران

از دیگر ویژگی‌های افرادی با تله وابستگی می‌توان به کمک خواستن دائمی از دیگران اشاره کرد. این افراد برای انجام فعالیت‌ها، حتی کارهای ساده از دیگران طلب کمک می‌کنند و معمولا خودشان به تنهایی دست به انجام کارها نمی‌زنند. 

در بسیاری از موارد نیز سعی می‌کنند کارهای مربوط به خودشان را به دیگران بسپارند و با راهنمایی‌ها و کمک‌های آنان جلو بروند.

کنار گذاشتن کارها

این افراد اعتقاد دارند که من بی‌کفایتم پس به دیگران وابسته‌ام! بنابراین اگر نتوانند افرادی را پیدا کنند که در انجام فعالیت‌ها به آن‌ها تکیه کنند و از آن‌ها کمک بگیرند، کارهای خود را کنار می‌گذارند!

تفاوتی ندارد که این کارها در چه حوزه‌ای هستند. از رها کردن دانشگاه تا شغل و دیگر کارهای زندگی، در این دایره جای می‌گیرند.

ناتوانی در مدیریت مالی

کسانی که در تله وابستگی گرفتار شده‌اند، در مدیریت مالی ناتوانند و اغلب درآمد و پول‌های خود را بدون برنامه‌ریزی خرج می‌کنند.

ناتوانی در تنهایی به سفر رفتن

افراد زیادی وجود دارند که از تنها سفر کردن چندان خوششان نمی‌آید و دوست دارند به شکل گروهی سفر کنند. اما در عین حال توان تنها سفر کردن را هم دارند و اگر در مواردی مجبور باشند، این کار را انجام می‌دهند.

درحالیکه افرادی با طرحواره وابستگی در تنها سفر کردن ناتوانند و از آنجایی که معتقدند باید کسی همراهشان باشند و به تنهایی قادر به سفر نیستند، عموما تنها سفر نمی‌کنند.

سوال مداوم درباره نحوه انجام کارهای جدید

سوال درباره شیوه انجام کارهای جدید بسیار طبیعی است. اما زمانی که این پرسش‌ها بیش از اندازه مطرح می‌شوند، نشان از طرحواره وابستگی دارند.

اطمینان یافتن دائمی از تصمیم‌ها

همانطور که اشاره کردیم، فردی که به تله وابستگی دچار است، خودش را فرد بی‌کفایتی می‌داند که به تنهایی قادر به انجام کارها نیست و وابستگی شدیدی به دیگران دارد. این افراد از تصمیم‌هایی که برای هر بخش از زندگی خود می‌گیرند اطمینان ندارند و برای مطمئن شدن از تصمیم درست خود، به صورت دائمی به دنبال تاییدطلبی از دیگران هستند.

اجتناب از پذیرفتن مسئولیت‌های جدید

فردی که تله وابستگی را درون خود دارد، از پذیرفتن مسئولیت‌های جدید و قرار گرفتن در موقعیت‌های تازه دوری می‌کند. او ترجیح می‌دهد برای انجام هر کاری در همان موقعیتی که همیشه بوده است، باقی بماند. به همین دلیل از اتفاقاتی مانند ارتقای شغلی، تغییر شغل یا رشت تحصیلی و … واهمه دارد.

1. حمایت افراطی والدین

در بسیاری از موارد حمایت‌های افراطی و بیش‌ازاندازه والدین در دوران کودکی به ایجاد طرحواره وابستگی منجر می‌شود. این والدین معمولا به شیوه زیر عمل می‌کنند:

_ فارغ از سن‌وسال شما می‌خواهند در تمام مراحل زندگی، شما را راهنمایی و همراهی کنند و معتقدند که به حمایت آن‌ها نیاز دارید.

_ پدر و مادر همیشه به جای شما تصمیم می‌گیرند و قدرت انتخابی به شما نمی‌دهند.

_ والدین همه کارها را خودشان انجام می‌دهند و هیچ مسئولیتی را به شما واگذار نمی‌کنند و به زبان ساده اجازه نمی‌دهند آب در دل شما تکان بخورد!

_ والدین معمولا تکالیف درسی شما را انجام می‌دهند.

_ پدر و مادر به صورت دائمی عقاید، علایق و تصمیم‌های شما را به سخره می‌گیرند و یا از شما انتقاد می‌کنند.

_ والدین شما دائما خطرات موجود در اجتماع را به شما یادآوری می‌کنند و جامعه را محیط به شدت ناامنی می‌دانند که قرار است به شما آسیب برساند.

_ جدایی از والدین به ندرت و بسیار کم برای شما اتفاق می‌افتد و هیچوقت احساس استقلال نمی‌کنید.

2. حمایت تفریطی والدین (حمایت اندک)

در بسیاری از موارد نیز حمایت اندک والدین و رها کردن شما در کودکی، زمینه شکل‌گیری طرحواره وابستگی را ایجاد می‌کند. حمایت اندک والدین را می‌توان در موارد زیر جست‌وجو کرد:

_ همیشه در همه امور به تنهایی تصمیم می‌گیرید و از مشورت والدین محروم هستید. گاهی این تصمیم‌گیری‌ها حتی فراتر از سن‌وسال شما بوده است.

_ در کودکی مجبور بودید مانند یک بزرگسال در خانواده رفتار کنید.

_ همیشه این انتظار نسبت به شما وجود داشته است که باید درباره مسائل گوناگون اطلاع داشته باشید. در حالیکه بسیاری از این مسائل فراتر از سن و درک شما بوده است.

_ والدین همیشه راهنمایی‌های خودشان را از شما دریغ کرده‌اند. 

نشانه‌های خطر طرحواره وابستگی / بی کفایتی افراد در روابط صمیمانه

تلۀ وابستگی در روابط عاشقانۀ این افراد به همان صورت کودکی‌ شان است. شریک عاطفی آن‌ها هم مثل والدین این افراد قوی به نظر می‌رسد که با مراقبت‌کردن از شریک عاطفی خود لذت می‌برد و مثل فرزندش با او رفتار می‌کند. به تصمیمات او بیشتر از تصمیمات خودش اعتماد دارد و بیشتر تصمیمات را شریک عاطفی‌شان می‌گیرد. هزینۀ همه‌چیز را او می‌پردازد و حسابرسی کلاً به عهدۀ ایشان است. او از عقاید، سلیقه و کارایی فرد در کارهای روزمره انتقاد می‌کند. هر کار بخواهند انجام دهند، احساس می‌کنند که با نظر او باید آن را انجام دهند. همۀ کارها را انجام می‌دهد، بدون اینکه مسئولیتی را به یار عاطفی خود بدهد.
این ویژگی‌ها در والدین این افراد هم وجود دارد. فرد وابستگی خود را به زندگی بزرگسالی خود می‌آورد. مسئولیت و نگرانی و چالش‌های کم، اگرچه ظاهراً موجب رضایت این افراد می‌شود؛ آن‌ها باید بفهمند در ازای این شرایطِ به ظاهر مطلوب، چه بهایی را باید بپردازند. در اصل، آزادی و غرور و اعتمادبه‌نفس خود را در معرض خطر قرار می‌دهند.

برخی راهکارها برای درمان طرحواره وابستگی / بی کفایتی :

• وظایف روزمره، مسئولیت‌ها و تصمیماتی رو که برای اونها به افراد دیگر وابسته هستین رو فهرست کنین.
• چالش ها، تغییرات یا فوبی‌هایی رو که به دلیل ترس، از اونها اجتناب می‌کنین رو فهرست کنین.
• به طور سیستمی خودتون رو مجبور کنین که بدون درخواست کمک به انجام وظایف و تصمیم گیری روزمره بپردازین. چالش‌ها رو بپذیرین یا تغییراتی رو ایجاد کنین که تابحال از اونها دوری می‌کردین. اول با کارهای ساده شروع کنین.
• سعی کنین ایده اینکه برای هرکاری به کمک بقیه نیاز دارین رو کم رنگ کنین.
• با حل مشکلات و تصمیم گیری به تنهایی، استقلالتون رو بیشتر کنین. برای موفقیت‌های خودتون ارزش قائل بشین و اگه در کاری شکست خوردین، دست از کار نکشین.
• با فهرست کردن اینکه چطور این وابستگی می‌تونه به زندگی شما تأثیر منفی بگذاره، این دیدگاه رو که وابستگی به دیگران روشی مطلوب برای زندگی هست رو به چالش بکشین.
• بپذیرین که وابستگی بیش از حد به دیگران با هزینه محدودیت خودتون همراه هست. حالا چیزهایی رو فهرست کنین که این محدودیت‌ها باعث میشین به شما آسیب وارد بشه.
• از روش‌های ریلکسی، مدیتیشن، یا سایر تکنیک‌های کاهش اضطراب رو در مواقع که دارین برای مستقل تلاش می‌کنین، کمک بگیرین.
• با اعضای خانواده که رفتارهای وابسته شما را تشویق می‌کنن، مقابله کنین. اگر شریک یا رئیستون بهتون کمک نکرد، اصلا شکایت نکنین.
• فهرستی از رفتارهایی که به تدریج منجر به استقلال بیشتر میشن رو تهیه کنین. در حین انجام تکنیک‌های تمدد اعصاب، لیست رو کامل کنین

صفحه اصلی